Risicomanagement

Integraal Risicomanagement Raamwerk SSPF
SSPF draagt zorg voor een beheerste en integere bedrijfsvoering en is in dit kader verantwoordelijk voor de beheersing van de risico’s. SSPF heeft een integraal risicomanagement beheersingsraamwerk ingericht, met als uitgangspunt om een beheersingskader te hebben dat passend is bij het profiel van SSPF en voor de risico’s die SSPF loopt. Het raamwerk helpt het bestuur om vanuit de langetermijndoelstellingen van SSPF en met inachtneming van de interne en externe omgeving, risico’s structureel in kaart te brengen en daarop een beheerskader in te richten. Binnen dit raamwerk zijn risico’s en beheersmaatregelen geïdentificeerd, de impact en waarschijnlijkheid van deze risico’s vastgesteld en acties gedefinieerd om de risico’s tot het gewenste niveau te mitigeren. Elk kwartaal, of vaker als (markt-) omstandigheden daartoe aanleiding geven, beoordeelt SSPF de (ontwikkeling van de) risico’s en treft passende maatregelen.

Het Wtp-risico wordt door het fonds doorlopend gemonitord. Hiertoe is er binnen het fonds een projectteam opgezet (inclusief een project risicomatrix) voor het tijdig en adequaat adresseren van de gevolgen van de Wtp en de implementatie ervan.

Het integrale risicomanagement beheersingsraamwerk van SSPF is gebaseerd op een continuüm. Dit wil zeggen dat de beheersingsmaatregelen zoals die gelden binnen de uitvoeringsorganisaties van SPN, Achmea Pensioenservices en SAMCo als uitgangspunt worden genomen voor de inrichting van de SSPF beheersorganisatie. Door voort te bouwen op de interne beheersing van deze organisaties, die beheersingsmaatregelen goed te begrijpen, waar nodig onafhankelijk te (laten) valideren en actief te monitoren, wordt de beheersorganisatie binnen SSPF op een efficiënte wijze ingericht.

Om risico’s zo goed mogelijk te beheersen is het noodzakelijk om deze in hun onderlinge samenhang te bezien. Het beleid van SSPF is er op gericht om risico’s zodanig te beheersen dat sprake is van een verantwoorde en evenwichtige afweging tussen deze risico’s enerzijds en rendement, premiestabiliteit, kans op bijstorting, uitvoeringsefficiency en kosten anderzijds. Het Bestuur benadrukt dat sommige risico’s zich anders dan vooraf ingeschat en/of onverwacht kunnen voordoen, bijvoorbeeld als gevolg van demografische ontwikkelingen, risico’s op looninflatie en ontwikkelingen op de financiële markten.

Verankering van duurzaamheidsrisico's in beleggingsbeslissingsprocedures
 Een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid van SSPF is het beheersen van beleggingsrisico’s. SSPF mitigeert beleggingsrisico’s primair door te zorgen voor een goede spreiding van de beleggingen over, en binnen, de diverse beleggingscategorieën.

Een specifiek type beleggingsrisico is duurzaamheidsrisico. Pensioenfondsen moeten op basis van Europese duurzaamheidswetgeving informatie verstrekken over hoe zij omgaan met duurzaamheidsrisico’s bij beleggingsbeslissingen. In onderstaande tekst wordt ingegaan op de verschillende soorten duurzaamheidsrisico’s die zich voor kunnen doen bij beleggingen, wat het effect van duurzaamheidsrisico’s kan zijn op de beleggingsportefeuille van SSPF en hoe SSPF omgaat met duurzaamheidsrisico’s.
Duurzaamheidsrisico is gedefinieerd als een ontwikkeling op Environmental, Social of Governance gebied (ESG) die de waarde van de belegging negatief kan beïnvloeden.

Duurzaamheidsrisico’s voor ondernemingen
SSPF belegt in aandelen en obligaties van verschillende ondernemingen. Ondernemingen kunnen te maken krijgen met ontwikkelingen op zowel milieu, sociaal als governance gebied.

Het belangrijkste milieurisico is klimaatrisico. Klimaatrisico’s zijn onder te verdelen in twee typen: fysieke risico’s en transitierisico’s. Fysieke risico’s hangen samen met de fysieke gevolgen van klimaatverandering en milieuaantasting. Een voorbeeld van fysieke risico’s is de impact van klimaatverandering op ondernemingen, zoals schade aan fabrieken of arbeidslocaties door extreme weersomstandigheden. Transitierisico is gerelateerd aan de overgang naar een koolstofarmere en milieuvriendelijkere economie, bijvoorbeeld veranderingen in het klimaat- en milieubeleid, technologie of consumenten- en marktsentiment. Bedrijven die daar niet voldoende op inspelen kunnen hun winstgevendheid zien dalen waardoor de aandelenkoersen dalen en de kredietwaardigheid van dergelijke bedrijven dalen. 

Sociale risico’s kunnen zich ook voordoen bij ondernemingen. Sociale risico’s zijn veel omvattend. Een voorbeeld van een sociaal risico is wanneer een onderneming reputatieschade oploopt, bijvoorbeeld als ze negatief in het nieuws komt vanwege arbeidsomstandigheden. Denk aan situaties waarin werknemers geen vakbond mogen oprichten of moeten werken in onveilige omstandigheden. Sociale risico’s kunnen echter ook te maken hebben met sociale onrusten in landen waarin bedrijven gevestigd zijn.

Governance risico’s ontstaan wanneer bijvoorbeeld de interne controle op het management tekortschiet, waardoor er een grotere kans is op verkeerde of zelfs frauduleuze besluiten die niet in het belang zijn van de lange termijnontwikkeling van de onderneming. 
Zowel milieu, sociale als governance risico’s kunnen een negatieve invloed hebben op de marktwaarde en koers van een onderneming.

Duurzaamheidsrisico’s bij overheden
Naast ondernemingen belegt SSPF ook in staatsobligaties. Ook hier kunnen duurzaamheidsrisico’s een rol spelen. Zo kunnen klimaatrisico’s zoals droogte, overstromingen of hitte de economische situatie van een land beïnvloeden, met name in sectoren als landbouw, infrastructuur en toerisme.

Sociale factoren zijn ook van belang bij het beleggen in staatsobligaties, zoals het opleidingsniveau, gezondheid en inkomenspositie van de bevolking, omdat die van invloed zijn op economische groei.

Goede bestuurlijke verhoudingen binnen een land zijn eveneens cruciaal. Zaken zoals politieke stabiliteit, wetshandhaving, corruptieniveau en kwaliteit van bestuur zijn bepalend voor het vermogen van een overheid om schulden terug te betalen. Een verslechtering van sociale en governance omstandigheden van een land kunnen invloed hebben op de waardering van de door dat land uitgegeven obligaties en het vermogen van een land om leningen terug te betalen.

Duurzaamheidsrisico’s bij vastgoed
In de vastgoedsector kunnen duurzaamheidsontwikkelingen negatieve effecten hebben als er onvoldoende aandacht is voor duurzaamheidskwesties bij de ontwikkeling, het beheer en de exploitatie van vastgoed. Klimaatverandering kan leiden tot fysieke schade aan panden door bijvoorbeeld overstromingen of hitte, wat de operationele kosten verhoogt en de verzekeringspremies opdrijft.

Bij ecologische transitierisico’s gaat het om veranderende wetgeving die hogere eisen stelt aan bijvoorbeeld energieverbruik van gebouwen, wat leidt tot extra kosten voor verduurzaming. De stikstofuitstoot van de bouw en de mogelijkheden tot het verkrijgen van een milieuvergunning is ook een voorbeeld van transitierisico.

Sociale risico’s kunnen ontstaan wanneer vastgoedbeheerders onvoldoende oog hebben voor de belangen van huurders, wat bijvoorbeeld kan leiden tot negatieve publiciteit en het vastgoed minder aantrekkelijk maakt. Ook reputatieschade door betrokkenheid bij controversiële projecten of milieuschandalen kan invloed hebben op de waarde van het vastgoed en de huuropbrengsten.

Mogelijke impact van duurzaamheidsrisico’s
Als duurzaamheidsrisico’s zich voordoen binnen de beleggingsportefeuille, kan dit resulteren in lagere rendementen. Voor SSPF betekent dit mogelijk een lager toekomstig pensioen voor deelnemers. Het is niet eenvoudig de verwachte effecten van duurzaamheidsrisico’s kwantitatief te meten. Ten aanzien van klimaatrisico’s is het evident dat bepaalde sectoren daar meer gevoelig voor zijn dan anderen. Belangrijk bij de kwantificering is echter ook de politieke omgeving omdat die het transitierisico ten dele bepaalt en deze fluctueert. Daarom acht SSPF het nog niet opportuun een uitspraak te doen over de exacte impact van duurzaamheidsrisico’s. Wel is het evident dat duurzaamheidsrisico’s in toenemende mate relevant zijn voor de portefeuille en dus heeft SSPF wel (algemene) maatregelen genomen om deze risico’s te beheersen. Deze zijn beschreven in de volgende paragraaf.

Integratie van duurzaamheidsrisico’s
Het is dus belangrijk dat SSPF procedures toepast om duurzaamheidsrisico’s, te beheersen. Deze risico’s worden (gedeeltelijk of geheel) gemitigeerd door:

• Het monitoren van de blootstelling van de beleggingen van SSPF aan duurzaamheidsrisico’s.
• Het meenemen van ESG-factoren in beleggingen door beleggingen te selecteren die betere duurzaamheidsprestaties hebben dan andere ondernemingen. Gekeken wordt naar een combinatie van verschillende onderwerpen, zoals de sociale, milieu en governance scores van ondernemingen, de CO2-uitstoot van ondernemingen, de transparantie van vastgoedbeleggingen over duurzaamheid en de governance scores van overheden. De precieze ESG-factoren die meegenomen worden verschillen per vermogensbeheerder en beleggingscategorie.
• Het selecteren van externe vermogensbeheerders die een duurzaamheidsbeleid hebben ingericht en handelen conform duurzaamheidsprincipes zoals de United Nations Principles for Responsible Investment (afgekort UN PRI). 

De vermogensbeheerder van SSPF, SAMCo, heeft gedragslijnen opgesteld voor de integratie van duurzaamheidsrisico’s in haar belegginsprocessen en periodiek wordt de implementatie hiervan door SSPF beoordeeld.
Wilt u meer weten over de gedragslijnen van SAMCo? Lees meer over SAMCo(pdf).